“ماستَـه گُولَـه واشَــه ایجــارَه حْساب مَــکَه”

“ماستَـه گُولَـه واشَــه ایجــارَه حْساب مَــکَه”

کوزه‌ی ماست را به جای اجاره بهای عَلفچَر (=چراگاه رمه) محاسبه نکن.

توضیح: روزگاری که دامداری سنتی در تالش رونق بسزایی داشت، یکی از شیوه‌های تعلیف دام‌ها اجاره‌ی چراگاه بود. «واش»؛ هرچند معنای لغوی این واژه در زبان تالشی یعنی «علف» ولیکن در اصطلاح فرهنگ شبانی تالشان معنی دیگری هم داشت که می‌توان چراگاه فارسی را معادل آن قرار داد. واش دستمایه‌ی ضرب‌المثلی شده است که در فرهنگ شفاهی مردم تالش جایگاه خاص خویش را دارد.

در توضیح این ضرب‌المثل می‌توان گفت: این ضرب­المثل زمانی به کار می­آید که از یک چیزی بخواهند در دو جای متفاوت استفاده کنند، یعنی یکی بخواهد زرنگی کند، مثلاً اگر صاحبْ­­­کاری بخواهد پاداش یا مُزد قبلی یک کارگر را بجای پاداش یا مزد فعلی او محاسبه کند، این ضرب­المثل کاربرد خواهد داشت. همانطوریکه پیشتر آمد در تالش اجاره دادن «چراگاه رمه» که در تالشی اصطلاحاً «عَلَفچَر» و یا «واش» گفته می­شود، رواج داشته و امروزه نیز به شکل قدیمی کم وبیش دیده می‌شود.

نقل است زمانی مردی چراگاه یک زمین­دار را برای رمه‌ی خود اِجاره کرده بود. مستأجر هر وقت که به نزد موجِر خود می­رفت به عنوان هدیه و سوغاتی گاهی چیزی مانند دَبِّـه دوغ و یا یک «أمنه» ماست و یا «ای‌ موچّه پنیر» (قالبِ پنیری) و یا چند کیلو پشم گوسفند را برایش سوغاتی می­بُرد. البته اینگونه سوغاتی و هدایا در بین دامداران تالش به شدت مرسوم بوده و هست. مستأجر در یکی از دفعات که نزد موجر خود رفته بود به عنوان سوغات یک دَبّـه ماست برایش برده بود. هنگامی که موقع محاسبه اجاره چراگاه رسید، در حین محاسبه کردن, مستأجر پیشنهاد کرد موجر دبّه ماست اهدایی را برای قسمتی از بهای اجاره محاسبه کند. اما موجر قبول نکرد و گفت: آن که به عنوان سوغات بود پس بهتر است دبّه ماست را به جای بهای اجاره چراگاه محاسبه نکنی. منشاء پیدایش این ضرب­المثل همین داستان است که ذکر شد. و این مثل کم­وبیش در تالش از آن زمان تاکنون رواج یافته و در محاوره­ها در جای خودش گفته می­شود.