روزهای تلخ درخت هزارساله کنگول باسکم شفت

مهری شیرمحمدی

در گیلان درختان تنومند زیادی وجود دارد که از دیر باز مورد توجه مردم است.‌گاه عقایدی پیرامون درخت شکل می‌گرفت، عقایدی از نوع منظومه «آقادار» شیون فومنی. این روز‌ها که اینگونه عقاید رنگ باخته، همچنان درختان تنومند مورد توجه مردم‌ هستند؛ شکوه و عظمت و استواری هزاران ساله‌شان گردشگران را به حیرت وا می‌دارد.
یکی از این درختان کهنسال در جنگل‌های امامزاده اسحاق قرار دارد. برای دیدن آن باید به شفت بروید، بخش احمد سرگوراب. پس از گذشتن از روستاهای بَداب، خَرفکُل، چوبَر و پَلنگ پشت به مجتمع جنگل‌نشینان کادوس می‌رسید. با گذر از اداره منابع طبیعی مبارک‌آباد، از زیر پل کانال آب بر و بالا محله و پایین محله بیجار‌سر عبور کنید و به سمت امامزاده اسحاق به حرکت ادامه دهید.  از این پس جاده کوهستانی است. باید مراقب پیچ‌های تند و پی در پی باشید. ۱۴ کیلومتر باید برانید. هرچقدر بالا‌تر می‌روید، زیبایی و عظمت جنگل‌های غرب گیلان بیشتر مجذوبتان می‌کند.
اگر در فصل بارندگی می‌روید، ابر و مه‌اش دیدنی است و به‌قول تالشی‌های ساکن در این محدوده «وِزمَتَر» در انتظار شماست و دیدتان را کم می‌کند.
از بلندای کوه، جلگه زیبای شفت هر لحظه کوچک‌تر می‌شود. در گرمای تابستان که شرجی هوا اوج می‌گیرد، ازآن بالا زنان و مردان شالیکار را می‌بینید که به دروی برنج مشغولند و آرزو می‌کنند تا پایان برداشت باران نبارد؛ اگر ببارد، زحمت آنها دو چندان می‌شود و ساقه‌های نم گرفته دیگر با داس بریده نمی‌شوند.
جنگل‌های این محدوده، انبوهی از درختان برگ انجیری، افرا و خرمالو را در خود جای داده است. در این جنگل‌ها، می‌توانید همزیستی مسالمت آمیز پاپیتال‌های وحشی با درختان تنومند را ببینید. پیچک‌هایی که سال‌هاست به پشت گرمی این درختان، خود را به اشعه‌های خورشید رسانده و خود نیز تنومند شده‌اند. کلبه‌های چوبی جنگل‌نشینان و کندوهای زنبور عسل از دیگر دیدنی‌های کوه‌های امامزاده اسحاق است.

عکس از: ساسان سنایی (برگرفته از وبلاگ نصیر محله)

افرای هزار ساله
۴ کیلومتر مانده به امامزاده اسحاق، تابلوی کوچک و رنگ و رورفته‌ای سمت راست جاده دیده می‌شود که روی آن نوشته شده است: «درخت دیدنی کنگول باسکم». سال‌هاست این تابلو در همین ابعاد در اینجا نصب شده است. درخت سمت چپ جاده در محوطه بازی قابل دیدن است. درختی که در عین پوسیدگی داخل  همچنان ایستاده خودنمایی می‌کند. سطح بیرونی درخت از سویی که آفتاب کمتر به آن می‌تابد کاملا پوشیده از خزه است و شاخه‌ها و تنه به گونه‌ای دایره وار رشد کرده که انگار چندین حلزون به تنه درخت چسبیده‌اند. ریشه‌های این درخت از شعاع۱۰ کیلومتری از خاک بیرون زده و همچون مارهای در هم تنیده‌اند. درخت از ۲ جهت به گونه‌ای خالی شده که یک فرد بزرگسال به راحتی می‌تواند داخل درخت برود.

آتش بی‌توجهی گردشگران به درخت هزار ساله
بخش توخالی درخت دیدنی است. عرض این درخت از داخل حدود ۴متر و ارتفاع آن تا آخرین قسمت توخالی ۵۴ متر است. انگار داخل غاری رفته‌اید که قندیل‌هایی از سقف آویزان است. متاسفانه آتش بی‌مهری مسافران به جان این درخت افتاده و بخش‌های داخلی درخت سوخته‌اند. زباله‌هایی که درون درخت جا مانده، حکایت از بی‌مسئولیتی مسافران دارد.
در نزدیکی کنگول باسکم چند درخت دیگر به همین سیاق دیده می‌شود، ولی پوسیدگی داخل آن به اندازه‌ای نیست که بتوان داخل درخت رفت.

عکس از: ساسان سنایی (برگرفته از وبلاگ نصیر محله)

بی‌توجهی مسئولان شفت به درخت کنگول باسکم
«ابراهیم دولتی مقدم طالقانی»، رئیس شورای بخش احمد سرگوراب درباره این درخت می‌گوید: بومی‌ها از این درخت در گذشته برای نگهداری احشام استفاده می‌کردند،به نحوی که روز‌ها گاو‌ها را به تنه این درخت می‌بستند و شب‌ها رمه را باز می‌کردند. وی با اشاره به تخمین سن درخت ازسوی کار‌شناسان منابع طبیعی در ۸ سال گذشته، بیان می‌کند: بنا به اظهارات متخصصان اداره منابع طبیعی در آن زمان این درخت ۱۰۶۰سال و حالا ‌باید ۱۰۶۸ سال سن داشته باشد.
وی افزود: درختان افرا که در محیط‌های جنگلی به طور طبیعی رشد می‌کنند، به طور متوسط قطر آن‌ها درسال ۳میلی‌متر افزایش می‌یابد. سن این درخت نیز بر اساس محاسبه میزان قطر درخت به‌دست آمده است.
دولتی مقدم درباره ویژگی‌های این درخت می‌گوید: تنه توخالی این درخت به قدری وسیع است که ۱۲ نفر به راحتی می‌توانند در آن بنشینند. این درخت از درون پوسیده شده و ۲ دهانه ورودی و خروجی و یک دهانه کوچک‌تر شبیه پنجره دارد.
وی ابراز کرد: تاکنون ریشه‌های عمیق و طویل درخت مانع از خشکیدگی آن شده است ولی لازم است مسئولان به نگهداری این درخت اهتمام ورزند.
وی که سابقه ۳ دوره عضویت در شورای شهر احمد سرگوراب را دارد، تصریح کرد: شورای احمد سرگوراب بار‌ها در جلسات شهرستانی درباره خشک شدن این درخت دیدنی هشدار داده و از مسئولان خواسته است تا به نگهداری این درخت و حصارکشی آن اقدام کنند، ولی متاسفانه مسئولان فرادست شهرستان شفت به مقوله گردشگری و به طور نمونه درخت کنگول باسکم در این منطقه بی‌توجه‌اند.
دولتی مقدم تاکید کرد: متاسفانه در شفت کارهای زیربنایی در حوزه گردشگری انجام نمی‌شود و به پیشنهادهای شوراهای بخش نیز اهمیتی داده نمی‌شود. بار‌ها درباره وضعیت این درخت به مسئولان هشدار داده‌ام، ولی پیگیری نکرده‌اند. شورای بخش نیز درآمدی ندارد تا بتواند در این زمینه هزینه کند.
وی یادآور شد: این درخت یکی از جاذبه‌های گردشگری محدوده امامزاده اسحاق است و کسی که به این محدوده می‌آید، قبل از زیارت امامزاده، درخت کنگول باسکم را حتما می‌بیند.
این درخت با قدمت هزارساله‌ای که دارد، همچنان نفس می‌کشد. اگر آتش بی‌مهری مسافران اجازه دهد، با‌‌ همان تنه خالی استوار می‌ماند. لازم است میراث فرهنگی به این درخت توجه و به ثبت ملی یک اثر طبیعی اقدام کند.
همچنین منابع طبیعی با بررسی وضعیت و علت پوسیدگی، مانع پوسیدگی بیشتر درخت شود. در گام نخست لازم است مسئولان شهرستان شفت با نصب حصارهایی مانع از آسیب مسافران به این درخت شوند.

منبع: “همشهری”