خانه‌های تالشی، هویت فرهنگی + تصاویر

 بسم الله الرحمن الرحیم

قربان صحرایی چاله سرایی

«معماری» بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی هر قومی است. این هویت در سازه‌های مختلف و متفاوت خود را نمایان می‌کند. خانه‌ها، اماکن مذهبی و ملی نظیر بقاع متبرکه، مساجد، دارالحکومه‌ها، مکتب‌خانه‌ها، مدارس، پل‌ها بیانگر هنر معماری در زمان‌های مختلف است. در این هنر حتی جایگاه اجتماعی و سیاسی و اقتصادی اشخاص و اقوام به خوبی نشان داده می‌شود.

گیلان و تالش با قدمت بسیار کهن و دیرینه‌اش واجد هویت فرهنگی و تاریخی و باستانی فراوان و متنوعی است که با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی این استان در نوع خود حائز اهمیت و جالب توجه است.

خانه‌های قدیمی در گیلان به وفور یافت می‌شود. فراوانی بارش باران در فصول مختلف و شدت آن؛ همچنین تنوع گیاهی در این استان سرسبز، میزان رطوبت خاک و محیط را بسیار زیاد کرده است. این عوامل سببی است تا نتوان قدمت و دیرینه‌گی خانه‌های قدیمی این سامان را با مناطق خشک و کویری ایران مقایسه کرد. به این عوامل بایستی صنعت و تکنولوژی و تنوع معماری جدید را نیز افزود. به هر روی هنوز در جای‌جای گیلان و تالش زیبا، خانه‌هایی هستند که برای نسل حاضر از گذشته پیام‌های مهم تاریخی، باستانی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و …  فراوانی به یادگار آورده‌اند.

با این مقدمه شما را به تماشای تصاویری دعوت کنم که از دو خانه تاریخی و قدیمی در شاندرمن تهیه کرده‌ام. این خانه‌ها عبارتند از:

خانه تاریخی رحیمی‌ها در روستای بی‌تَم (Bitam).

 خانه رحیمی‌ها‌ که به «دارالحکومه شاندرمن» یا «دارالحکومه بیتم» نیز مشهور است، دست کم یکصد و پنجاه سال قدمت دارد. برای تماشای این خانه بایستی از ماسال به سمت شاندرمن برانی و از آنجا، دو مسیر شما را تا «بی‌تَم» می‌برد:

– ماسال، سیاهمرد شاندرمن، جاده چوکا به سمت چاله‌سرا و ادامه به سمت روستای اولم، حدود یک کیلومتر بعد از سه‌راهی نیلاش، روستای بی‌تم

– ماسال، شاندرمن، روستای شالکه، روستای ظهرابچی انجیلان، روستای بی‌تم

نمای کلی خانه از پشت ـ ایوان یا غلام‌گردش خانه که دور تا دور آن را گرفته، کاملاً نمایان است

نمایی دیگری از خانه

چشم‌اندازی دیگر که جلو و تاج خانه را نشان می‌دهد

گوشه‌ای از معماری سقف چوبین خانه که در زبان تالشی به آن «پَرَ چِلَه» گفته می‌شود

درها و پنجره‌های چوبی با معماری سنتی و قدیمی و سقف «لَمِه» یا  «لَمْبِه‌» کوبی شده به همراه مبلمان داخل خانه

تزئین دیوار برخی از اتاق‌ها با شاخ گوزن در قدیم. آقای رحیمی (صاحب فعلی خانه) توضیح می‌دهند

نمای دیگری از شاخ و سر گوزن در اتاقی دیگر

منقل و سینی و آتشگیری قدیمی از جنس برنج در گوشه‌ای از یکی اتاق‌ها

تصویری تاریخی از صاحبان قبلی خانه بر دیوار یکی از اتاق‌ها

خانه حاج أرَس در روستای دران (Deran)

این خانه از معدود خانه‌های قدیمی است که در روستای دران سالم باقی مانده است. قدمت آن دست کم به ۵۵ سال می‌رسد. سبک معماری آن سنتی است.

فاصله خانه حاج‌ اَرس که در روستای دران شاندرمن قرار دارد، از شاندرمن ۵ کیلومتر و از ماسال با راه میان‌بر سیاهمرد، چاله‌سرا، دران حدود ۱۰ کیلومتر است.

نمایی دیگر از خانه. ایوان یا غلام‌گردش خانه در نیمی از آن دیده می‌شود

نمایی از در و پنجره‌های چوبین از ایوان

در این نما سقف «لَمِه» کوبی‌شده بیشتر نمایان است

چشم‌اندازی از غلام‌گردش به سمت حیاط خانه

دیوار اتاق‌های خانه با شاخ گوزن تزئین گردیده؛ از این تزئین به عنوان رخت‌آویز نیز استفاده می‌شده

تماشای حیاط از پنجره ارسی‌شکل

کف طبقه دوم خانه که تخته‌پوش است. لوازم روزمره زندگی نیز مشاهده می‌شود

آقای حاج أرَس خانی خَساره‌زادی در قاب یکی از پنجره‌ها

 

 

منبع: ویلاگ دران