معرفی غار زیبا و باستانی آویشوی شاندرمن + تصاویر

تقی اسکندری تاسکوه

آویشو به زبان تالشی یعنی «می آید و فرو می رود» است و از «آ» به معنی آمدن «می آید» و یا «در حال آمدن» و «ویشو» که فقط درباره آب و سایر مایعات استفاده می شود، یعنی فرو رفتن و یا فرو می رود تشکیل شده است. در واقع آب و سایر مایعات هستند که چون بر زمین ریخته شوند در آن فرو روند.

کاشف غار: 

براساس آنچه که در دهه های گذشته (بیش از سه دهه قبل)  به صورت پراکنده، کوچه بازاری  و در گوشه و کنار ها شنیده و متأسفانه اسم راوی یا راویان آن را نیز ثبت نکرده بودم کاشف غار خانمی به نام مرحومه تاجی رستم پور کیشه خاله همسرمرحوم رضا مومنی کیشه خاله بوده است. براساس این روایت، حدود ۵۰ سال قبل این خانم به دنبال گوساله مفقود در جنگل گشت و گذار می کرد در حین جستجو و صدا کردن گوساله نعره ی آن را می شنود اما نمی داند که صدا از کجاست و در چه فاصله ای صدای گوساله اش می آید.

توضیح اینکه: این خانواده در مناطق میانکوهی ییلاقی «ونگه ژی» و «آویشو » گالیش نشین بودند.

در حوزه ی تالش به دامداران گاودار، گالیش، و به منزلگاه های دامی شان گالیشه سرا یا گوئله سرا می گویند. منزلگاه های دامی گالیش نشینان در مناطق مختلف حوزه ی جغرافیایی تالش بزرگ حد فاصل بین مراتع و جنگل می باشد.

رفع شبهه:

آویشو نام یکی از مناطق میانکوهی ییلاقی عده ای از دامداران گاودار یا همان گالیش نشینان بخش مرکزی شهرستان ماسال می باشد.
در این مکان یک فرورفتگی به عمق حدود یک متر از سطح زمین وجود دارد که پهنای آن حدود ۷۰سانتی متر و طول آن نیز حدود یک متر می باشد. در این فرو رفتگی و در قسمت بالایی آن گودالی به شرح ذکر شده وجود دارد و از آن چشمه ای می جوشد که در انتهای فاصله ی طولی آن گودال، در زمین فرو می رود که این مکان در حوزه آبریز بخش مرکزی ماسال واقع است. اما محّل «غارآویشو» به حدود فاصله ی دو کیلومتری از مکان چشمه مذکور و در حوزه جغرافیایی و آبریز بخش شاندرمن واقع است که این دو مکان به لحاظ جغرافیایی منفک از هم بوده و هیچ گونه ارتباطی به لحاظ مکانی با همدیگر ندارد.

غار آویشو، دارای راه دسترسی از جنب پل چاله سرای شاندرمن (جاده چوکا) است.

ارتفاع دهانه غار حدود پانزده و عرض آن حدود چهل متر می باشد که در طول مسیر غار، انواع قندیل های آهکی که بعضاً ارتفاعشان به چهار متر نیز می رسد، وجود دارد. قندیل ها با انواع مختلف و اشکال گوناگون یا به کنار دیواره ها چسبیده اند و یا آویزان هستند و طاقهای آهکی را که چشم اندازهای بسیار زیبایی نیز دارند به وجود آورده اند.

قدمت غار آویشو، بر اساس طول قندیل ها و آزمایش های صورت گرفته شده در دانشگاه تهران و پژوهش های زمین شناسی دیرینگی از ۲۰ الی ۷۵ میلیون سال برآورد می شود.

چون دهانه ورودی غار آویشو با زیبایی های خاص خودش در مسیر دره ای با شیب بسیار تند واقع است که علاوه برسقف، چهار جهت آن نیز به ویژه در نواحی جنوب، شرق و شمال، در محاصره تخته سنگهای بسیار بزرگی قرار دارند. لذا از همان ابتدای پیدایش زمین، از نفوذ و جاری شدن آب در سطح زمین که در ادامه مسیر می بایست همچون قسمت بالا دست تشکیل دره می داده، جلوگیری گردیده است. حال این انباشت آب در این جایگاه (مکان) سخت عبور که همان دهانه ی ورودی غار شگفت انگیز آویشو می باشد، چه مدت زمانی  و تا چندین میلیون سال طول کشیده و به احتمال یقین تشکیل دریاچه نیز داده است مشخص نمی باشد، اما بر اثر گذشت زمان و همچنین به دلیل اینکه مسیر دره و جایگاه دهانه ورودی غار در دامنه ی کوهستان و در شیب بسیار تند قرار دارد، در نهایت به نظر می رسد که فشار آب در طول سالیان متمادی، بانفوذ  به لایه های زیرین زمین، مسیرخود را به شکل کنونی باز نموده و تشکیل غار آویشو را داده است، زیرا امکان جابه جایی و برون رفت و یا خارج شدن آب از دهانه فعلی غار در طول میلیونها سال به دلیل صخره ای بودن محیط اطراف وجود نداشته است.

شاید این تصور هم صحیح باشد که به دلیل برخورداری منطقه از کوهستانهای با شیب بسیار بالا و تخته سنگ های بسیار بزرگ و حتی زمانی که زمین درزیرآب قرار داشت، این اتفاق افتاده باشد.

سقف غار با عایق محکم آهک و تخته سنگ های سقفی مستور و درون آن نیز با تخته سنگ های بسیار بزرگ و با دیواره های آهکی پوشیده شده است و جالب اینجاست که کف غار به صورت پلکانی و با آبشارهای متعدد با ارتفاع ۱۰، بیست و سی متری که به دلیل واقع شدن در مسیر حرکت غار به سمت عمق و به طرف پایین می باشد لذا باید با تجهیزات کامل از آن پرتگاه ها و آبشارهای صخره ای عبور کرد.

از مسئولان این انتظار وجود دارد با ترمیم و آماده سازی جاده کوهستانی غار اویشو به شرح مذکور، اقدامات لازم معمول وهمچنین به دلیل برخورداری منطقه ی موصوف ازشرایط طبیعی منحصر به فرد ، امکاناتی چون راه ، نصب تاسیسات  و امکانات برق،تلفن، نردبانهای اهنی، گیره های طناب دار و…. نیزمورد نیاز غار اویشو می باشد.

با عنایت خاص به موقعیت مکانی وجغرافیایی بی مانند منطقه که درمحاصره ی جنگل های باستانی با درختان پهن برگ و با قدمت رویش چندین میلیون ساله ،معروف به جنگل های {هیرکانی} به عنوان مواریث ملی با سایر جاذبه ها و چشم اندازهای طبیعی و بی بدیل و وصف ناشدنی نیزقراردارد، لذا شکی نیست ، غاراویشو به یک مرکز بزرگ غارنوردی درسطح کشوروجهان تبدیل خواهد شد.

امید است مسئولان شرایط لازم را برای جذب گردشگران دراین منطقه ونیز سایر مناطق برخوردار فراهم نمایند.

شهرستان ماسال وبخش شاندرمن با جاذبه های گردشگری و طبیعت زیبای خود همواره مورد توجه مردم شریف استان ، حوزه ی جغرافیایی تالش بزرگ و سایر گردشگران و مسافران و سیاحان داخل و خارج از کشورمورد توجه بوده وهست ،که حضور هزاران توریست و گردشگروسیاح واردوهای گوناگون علمی فرهنگی در این مناطق در ایام مختلف سال خود گویای این حقیقت و موید این ادعاست.

غار آویشو که جزوه عجایب روزگار است در حوزه جغرافیایی بخش شاندرمن واقع شده که از بزرگترین غارهای استان و در نوع خود یکی از کم نظرترین غارها در سطح کشور وجهان محسوب  می گردد.

دیدن قندیلها و مناظر بکر اطراف و نیز تماشای درون غاراویشو، برای  عموم بازدیدکنندگان دیدنی ،جالب توجه ، بسیار جذاب وخاطره انگیز خواهد بود.

لازم به ذکراست از جمله سایر جاذبه های گردشگری ویژه ی بخش شاندرمن دریاچه ی خشکه دریا می باشد، که چند سالی است بر اثر سیلابهای مخرب فصلی، با گِل و لای پوشیده شده است که نیاز مبرم به لایروبی دارد تا بار دیگر زیبایی های چشم نواز خود را باز یابد. از طرفی بهره برداری های غیرضروری از درختان اطراف غار آویشو باعث شده تا اطراف دهانه ی آن با گِل و لای و خاک انباشته شود که رو به تخریب نهاده و از این رو سیستم آب غار و زیباییهای شگفت انگیز داخل آن نیز در خطر نابودی کامل قرار گرفته است.

همه انسانهای طبیعت دوست منطقه، آحاد مردم و گروه های علاقه مند به طبیعت، محیط زیست و منابع طبیعی (این مواهب بی بدیل و بی نظیر الهی) همیشه و همواره با جنگل تراشی و تخریب زیستگاههای حیات وحش مخالف بوده و خواستارجلوگیری از هرگ ونه جنگل تراشی در سطح منطقه می باشند.

با تشکر از همکاری های:
حاج حسین نجومی سیاهمرد شاندرمن؛ سلیمان عزیزی شالکه؛ رضوان رحمانی سیاهمرد؛ کوروش عزیزی سیاهمرد؛  کاظم احمدیان؛ عظیم بشردوست؛ پرویز یوسفیان سیاهمرد؛ هلاکو نظرنیا چاله سرا؛ سید سجاد رستگارشال و هنرمندان عکاس: سید داود بزرگزاده؛ سید مومن منفرد؛ بهرام احمدی؛ عباس میره جینی؛ فرشاد ایلداری

منبع: ماسال نیوز