حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان

حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان
بسم الله الرحمن الرحیم

 

قربان صحرایی چاله سرایی

«حاجی‌بجار» نام محل و دهکده‌ای جنگلی است در شاندرمن گیلان.

تالشان بومی و ساکن به زبان تالشی «حاجی‌بجار» و گیلکان همسایه به شکل حاجی‌بیجار تلفظ می‌کنند.

حاجی‌بجار در دل جنگل‌های برگ‌ریز شاندرمن تقریباً از سمت شمال غرب  آن و در ادامه مسیر ییلاق روی شاندرمنی‌ها واقع شده است.

برای رسیدن به  این دهکده از شاندرمن، به ترتیب باید روستاها و دهکد‌ه‌های «بِنَه‌سرا»، «چاله‌سرا»، دران»، «امامزاده شفیع»، «بایَه‌بِنِه»، «ساوْناوَر»، «طالب‌دره» و نهایتاً «چاسنَس» را گذر کرد تا به دهکده حاجی‌بجار رسید.

ورودی چاسنس به سمت حاجی بجار- عکس از قربان صحرایی چاله سرایی – سال ۱۳۸۷

–

جاده نرسیده به حاجی بجار و بعد از چاسنس – عکس از قربان صحرایی چاله سرایی – سال ۱۳۸۷

دهکده حاجی‌بجار با مرکز شهر شاندرمن کمتر از ۱۵ کیلومتر و با مرکز شهر ماسال کمتر از ۲۰ کیلومتر فاصله دارد. بیش از نیمی از مسیر دارای جاده آسفالت است و نیم دیگر را باید از جاده خاکی بهره برد. همه‌ی مسیر از کنار رود شاندرمن و رودخانه‌های محلی منشعب از آن رود به سمت خلاف جهت جریان آب باید طی شود.

بخشی از وییر رود شاندرمن در حاجی بجار قدیم – عکس از قربان صحرایی چاله سرایی – سال ۱۳۸۷

 

این محل دلتای مثلثی شکلی است که در سمت چپ رود مُرغَک (رود شاندرمن) قرار گرفته و اندکی ناچیز نسبت به آن دارای ارتفاع است.

حاجی‎بجار یک اصطلاح مرکب از دو کلمه «حاجی» به معنای «کسی که به مکه معظمه مُشرَّف شده» و نیز «سرمایه‌دار و قدرتمند» و «بجار» یا «بیجار» به معنای «برنج‌زار، مزرعه برنج, شالیزار» می‎باشد.

از بزرگان خود شنیده‌ایم که در وجه تسمیه و سبب‌نامگذاری این مکان به «حاجی‌بجار»، افسانه‌ای محلی می‌گوید:

در زمان‌های گذشته حاجی مُتَموِّل و قَدَرقُدرتی در این دهکده زندگی‌ می‌کرده که صاحب حَشَم و مال و مَنال بسیاری بوده است. وی یک نفر از جنّیان را به اسارت درآورده بود و از وی بیگاری می‌کشید. اصولاً انجام کارهای سخت و سنگین بر دوش آن جن قرار داشت. روزی «حاجی» به جّن دستور داد تا در همین محل با تسطیح این دلتای کوچک و هموار کردن تپه‌ها و نا همواری‌هایش آن را به شکل یک مزرعه برنج  در آورد.

جنّ افسانه نیز این کار را علیرغم سختی‌ها و پس از تحمل زحمات فراوانی انجام داد. آن جن در انتهای کار تسطیح شالیزار در یک موقعیت ویژه توانست از دست حاجی فرار کند و به دل جنگل بزند و به بالای کوه برود. وقتی مطمئن شد از دسترس حاجی به دور است از همان بالای کوه خطاب به وی فریاد زد: «ای حاجی! تا توانستی از من کارهای سخت و طاقت‎فرسا گرفتی و هرگز از من نخواستی که محل دفن گنجهای زیادی که می‎دانم را برای شما بگویم. آن مزرعه را علیرغم میل باطنی‎ام با همه سختی و دشواری‎هایش به شکل زیبایی برایت مهیا کردم ولیکن از من نخواستی تا نهری کوچک جهت آبیاری آن حفر کنم! حالا ببینم تو با چه نیرویی و چگونه آن مزرعه را آبیاری خواهی کرد؟!».

جن راست می‌گفت؛ شالیزار ایجاد شده بود بدون نهر آب! و در آن زمان به علت پستی‌بلندی‌های محل، ایجاد انشعاب نهر کوچکی از رود مرغک به سمت شالیزار مورد نظر امکان نداشت و رهگذران هر روز از کنار شالیزاری خشک و بی‌محصول گذر می‌کردند و با کنایه می‌گفتند «حاجی عجب بجار پرمحصولی ایجاد کرده!!». اینگونه بود که به تدریج از آن روزگار این محل به اسم «حاجی‎بِجار» نام گرفت!

 

البته امروزه حاجی‎بجار دارای شالیزار کوچک و زیبایی است و ساکنین دهکده،  هر ساله در فصل برداشت برنج از آن مزرعه، برنج محلی خوش‎طعمی برداشت می‎کنند.

در گذشته‌ها حاجی‌بجار دارای کاروانسرایی بود. یکی از کاروانسرادار‌های معاصر در حاجی‌بجار، مرحوم میرشجاع بزرگزاده بود که تالشان به وی «أقَـه‌میرشجاع» و «أقه‌میرشجاع بزرگی» می‌گفتند. پس از افول کاروانسرا و کاروانسراداری، بعدها «مرحوم ولی رضائی» درحاجی‌بجار  قهوه‌خانه‌ای بین‌راهی احداث کرد که تقریبا کار همان کاروانسرا را انجام می‌داد.

–

این کلبه در حال حاضر وجود ندارد و قبلاً پل حاجی بجار و در سمت راست جاده قرار داشت. الان خانه ای جدید بجایش ساخته شده

عکس از قربان صحرایی چاله سرایی – سال ۱۳۸۷

دهکده حاجی‌بجار یکی از مناطق دیدنی و گردشگری منطقه شاندرمن و ماسال و حومه است. به همین دلیل امروزه فرزندان مرحوم رضائی در این دهکده با احداث مسافرخانه و آلاچیق‌های مهمان‌پذیر از مسافران و گردشگران طبیعت‌دوست در دل جنگل‌های پر از سکوت این مسیر دل‌انگیز با غذاهای محلی پذیرایی می کنند.

در گذشته‌ها، مسیر راه در حاجی‌بجار از سمت چپ رودخانه با عبور از پل چوبین بلندی به سمت راست آن منتقل می‌شد. خوشبختانه نگارنده از آخرین پل چوبی دهکده حاجی‌بجار، تصاویری ثبت کرده که موجود است. در کنار آن پل چوبی «وییَری» وجود داشت که برای عبور چهارپایان مناسب بود. امروزه برای سهولت در عبور و مرور عمومی، پلی ماشین‌رو در حاجی‌بجار احداث گردیده که به تازگی در سال‌های اخیر بهره‌برداری از آن آغاز شده است.

نگارنده (قربان صحرایی چاله سرایی) روی آخرین پل چوبی حاجی بجار – عکس از داریوش صحرایی چاله سرایی – سال ۱۳۸۷
–

آخرین پل چوبی دست ساز محلی در حاجی بجار است که هم اینک به تاریخ پیوسته.
از این پل علاوه بر انسان؛ چهارپایان هم میتوانستند عبور کنند – عکس از قربان صحرایی چاله سرایی – سال ۱۳۸۷

شاید بر دیگر فصل‌ها ستم باشد اگر بگوییم فصل بهار و پاییز «حاجی‌بجار» دیدنی است؛ چه آنکه دهکده حاجی‌بجاردر همه فصول دیدنی است و هر فصلش دیدنی‌تر از فصل دیگر.

نگارنده از حاجی‌بجار و مسیر دل‌انگیز آن خاطرات زیادی دارد. به همین منظور گمان می‌کند مخاطبان محترم این نوشتار می‌توانند در گذر از شاندرمن، ساعاتی آرامش در سکوت دهکده حاجی‌بجار را با گوش‌نوازی موسیقی دل‌انگیز شُرشُر آب خروشان رود شاندرمن، به شیرینی و نشاط تجربه کنند.

قربان صحرائی چاله‌سرائی

هفتم بهمن ۱۳۹۶

حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان ، حاجی بجار، دهکده ی جنگلی در شاندرمن گیلان

---

? به کمتر از ٢٠ راضی نباشید…

⚠️ بازنشر مطالب فقط با ذکر منبع گروه رسانه ای شاندرمن۲۰ مجاز است.

---

با کلیک روی تصویر زیر پنجره اى ظاهر خواهد شد که مى بایست روى گزینه OK کلیک نمایید تا به عضویت کانال شاندرمن۲۰ در آیید.