گاز ویشون (دندان فشان)

–

زلیخا صبا

یکی از رسم های زیبای گذشته و حال مردم ماسال و شاندرمن و کل منطقه تالش، مراسم گاز ویشون است. 

این سنت دیرین هنگامی که کودکی در خانواده های تالشی اولین دندانش نیش میزند و در می آید برگزار می گردد. برگزاری چنینی مراسمی نیز بدین جهت می باشد که تالشان عقیده دارند که در آمدن اولین دندان های کودک بحدی درناک است که شیر مادرش از دماغش در میاید و بچه با زبان بی زبانی می خواهد بگوید که اگر مادرم می دانست که چه دردی دارم، برای تسکین دردم از شیر مرغ تا جان آدمیزاد رو برایم فراهم می نمود. در چنین مواقعی بچه خیلی بی تاب،لج باز و بهانه گیر و گریان است و وضیعت گوارشی او نیز بهم می خورد.

مردم تالش  عقیده دارندکه با گاز ویشون (دندان فشان) کردن و جشن گرفتن، با این درد مبارزه کرده و دندانهای کودکشان راحت تر در می آید و درد و رنج کودک کمتر می گردد.

برای برگزاری این مراسم سفره بزرگی پهن کرده و مخلفات جشن گاز ویشون، چون برشته برز(برنج سرخ کرده-آجیل محلی) نقل و شیرینی و دیگر خوراکی ها را در قستی از این سفره قرار میدهند. قرآن کریم نیز زینت بخش همیشگی این سفره است.  در قسمت دیگری از سفره نیز وسایلی نظیر آیینه، قیچی، شانه، کتاب، پول، مداد یا خودکار،…قرار می دهند.
سپس کودک را در وسط سفره و بین  وسایل اشاره شده نشانده و  روسری چهار گوشی را روی سرش قرار می دهند و آجیل محلی را با آرزو کردن اینکه درد دندانش تسکین یابد و دندانش راحت در بیاید، روی سرش میریزند. سپس کودک را تشویق می کنند که چیز های روی سفره را بردارد، و برحسب اینکه به سمت چه وسیله ای رفته و آن برا برداشت پیش بینی می کنند که در آینده کودک صاحب آن شغل خواهد شد. مثلا اگر کتاب را برداشت در آینده شخصی مهم و با سوادی خواهد شد و اگر قیچی را گرفت خیاط و آینه را ارایشگر  خواهد شد و اگر مداد را برداشت نویسنده و الا آخر…

منبع: وبلاگ کوکو تی تی